دانستنی های بیمه‌ای خودرو
شرکتهای بیمه با درک نیاز جوامع انسانی، طرحهای متفاوتی برای جبران خسارات انواع حوادث رانندگی در قالب بیمه نامه‌های مختلف برای خودرو ارائه کرده اند.
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری صدا و سیما اتومبیل وسیله‌ای است که تقریباً از اواخر قرن نوزدهم و به شکلی همه‌گیر وارد زندگی انسان در جوامع بشری شده‌و نقشی بسیار مهم در حمل مسافر و جابجایی کالا دارد.
اصولا در بیشتر جوامع انسانی بیشترین جابجایی مردم ومسافران به وسیله اتومبیل صورت می‌پذیرد و اتوبوسها، کامیون‌ها و اتومبیلهای سواری در ابعادی وسیع چنان در بطن‌زندگی انسان‌ها رسوخ کرده‌اند، که براستی باید گفت زندگی انسان بدون بهره‌گیری از این وسیله نقلیه موتوری ناممکن‌است اتومبیل در زندگی صنعتی و کشاورزی و رسانیدن کالا از محل تولید به بازار مصرف و داد و ستد بین‌المللی نقشی‌سازنده و پراهمیت دارد، و در واقع یکی از ویژگیهای بارز و مشخص قرن بیستم، پدید آمدن این وسیله نقلیه است.
پدیدار شدن این وسیله نقلیه اگرچه به همراه خود رفاه و آسایش و سرعت را به ارمغان آورده، اما به همان نسبت‌باعث بروز مشکلات بسیار و خطرات فراوان هم شده است، زیرا خطر تصادم و برخورد با این وسیله نقلیه روبه‌افزایش نهاده و تنها راه جبران و کمک به زیاندیدگان این پدیده قرن بیستم و رفع و یا تقلیل اثرات نامطلوب آن درزندگی زیاندیدگان استفاده از بیمه است.
شرکتهای بیمه با درک این نیاز جوامع انسانی، طرحهای متفاوتی برای جبران خسارات این حوادث ارائه داده‌اند. در بیمه اتومبیل، گاهی تعهد بیمه‌گر جبران خسارت وارد به وسیله نقلیه بیمه شده است و گاهی خسارات وارد به‌شخص ثالث را جبران می‌کند.
معمولا کلیه حوادث زیانبار ناشی از تصادفات رانندگی به یکی از سه حالت زیراست:
- راننده مقصر است و زیاندیده مالی و جانی کاملا بی‌تقصیر است
- زیاندیده مقصر است و راننده کاملا بی‌تقصیر است
- راننده و زیاندیده هر دو در ایجاد حادثه مقصرند
تشخیص هریک از سه مورد فوق صرفاً برعهده مقامات صلاحتیدار راهنمایی و رانندگی است و در صورت عدم‌توافق زیاندیده با مقصر حادثه، نتیجه‌گیری از حادثه براساس گزارش مأموران انتظامی با محاکم صالحه است ذکر این‌نکته لازم است که برای تسویه خسارات سنگین شرکتهای بیمه به ارائه گزارش مقامات انتظامی که از حادثه بازدیدکرده‌اند نیاز دارند. شرکتهای بیمه در ایران پوششهای متفاوتی را در زمینه بیمه اتومبیل ارائه داده‌اند که به طور خلاصه به شرح زیراست:
- پوشش بیمه بدنه اتومبیل
- بیمه شخص ثالث (بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در مقابل اشخاص‌ثالث).
- بیمه حوادث راننده.
- بیمه مازاد مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث (تاحددیه).
بیمه بدنه خودرو
براساس شرایط این بیمه‌نامه، دارنده و یا مالک وسیله نقلیه اتومبیل خود را در برابر خطرات بیمه‌می‌کند تا در صورت بروز حادثه و ایجاد خسارت به وسیله نقلیه موضوع‌بیمه، شرکت بیمه خسارت وارد را براساس شرایط بیمه‌نامه جبران کند. منظور از خطرات موردتعهد بیمه‌گر، همان حوادثی است که درصورت واقع شدن چنانچه باعث نابودی و یا آسیب دیدگی اتومبیل شود بیمه‌گر موظف به جبران آن‌خواهد بود:
۱ – خطرهای مورد تعهد بیمه‌گر
- حوادثی که منجر به ورود خسارت به وسیله نقلیه مورد بیمه گردد، مانند تصادم دو اتومبیل، برخورد وسیله نقلیه با اجسام ثابت و یا متحرک، برگشتن و یا سقوط اتومبیل
- آتش‌سوزی، صاعقه و انفجار وسیله نقلیه
- سرقت کلی
- خسارات وارد به لوازم یدکی اصلی اتومبیل که براساس کاتالوگ همراه اتومبیل به دارنده آن حویل‌شده باشد
- پرداخت کلیه هزینه‌های معقول و منطقی که به منظور نجات مورد بیمه و حمل و نقل آن به تعمیرگاه و یا محل امن صورت پذیرفته باشد
- خساراتی که در جریان حمل و نقل توسط جرثقیل، خط آهن و یا سایر وسایل نقلیه به مورد بیمه وارد آید
۲- خطرهای خارج از تعهد بیمه‌گر
خطرهای خارج از تعهد بیمه‌گر خطراتی است که چنانچه منشأ بروز حادثه منجر به خسارت گردد، بیمه‌گر براساس شرایط بیمه‌نامه متعهد جبران خسارت آن نخواهد بود مگر این که برخلاف آن توافق‌شده باشد، این خطرات عبارتند از:
- خسارات ناشی از کهنگی، عدم مراقبت و نگهداری و اسقاط اتومبیل
- هرگونه آسیب و خسارت وارد به لاستیکها، جز در زمانی که وسیله نقلیه به علت آتش‌سوزی خسارت دیده باشد که در این حالت فقط تا ۵، ۰% قیمت لاستیک به عنوان خسارت پرداخت خواهد شد.
- زیان ناشی از عدم استفاده از وسیله نقلیه از زمانی که دچار حادثه می‌شود تا زمانی که راه‌اندازی مجدد می‌گردد.
- کاهش و پایین آمدن ارزش مورد بیمه براثر حادثه
- خطرات جنگ، شورش و انقلاب، و خسارات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از انفجارهای هسته‌ای واشعه یون‌زا.
- خطرات طبیعی مانند، زمین لرزه، سیل وآتشفشان
- خسارتهای عمدی بیمه‌گذار
- خسارات ناشی از رانندگی در حین مستی و یا تحت تأثیر مواد مخدر و یا آزمایش سرعت
مزایای بیه بدنه خودرو
- پرداخت کل مبلغ خسارت به صورت نقدی
- بهره‌مندی ار تخفیفات عدم خسارت
- پرداخت کل مبلغ خودرو سرقت‌شده (با کسر فرانشیز)
- پرداخت حق خسارت، حتی در صورت مقصربودن مالک (راننده)
- امکان پرداخت مبلغ حق بیمه به صورت اقساطی
- امکان انتقال بیمه بدنه و تخفیفات آن به ماشین دیگر
- در صورتی که حد پوشش مالی مقصر، کافی نبود؛ برای جبران خسارت می‌توان از محل بیمه مربوطه، باقی خسارت را دریافت کرد.
قیمت بیمه بدنه خودرو
قیمت بیمه بدنه مبلغ ثابتی ندارد، زیرا شرکتهای مختلف بیمه به‌دلیل درصد تخفیف شرکتی و عوامل دیگر، نرخ‌های متفاوتی را برای بیمه بدنه در نظر گرفته‌اند. در واقع تعیین قیمت بیمه بدنه ماشین به موارد زیادی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
- نرخ پایه بیمه بدنه برای خودرو‌های مختلف، متناسب با ارزش خودرو مشخص شده و متفاوت است.
- شرکتهای مختلف بیمه بابت اعمال تخفیف بر روی قیمت پایه، اختیارات متفاوتی دارند و هر یک درصد مشخصی به بیمه‌گذار تخفیف می‌دهند.
- هزینه پوشش تکمیلی هر یک از موارد بیمه بدنه در شرکتهای مختلف بیمه متفاوت است.
تخفیف بیمه بدنه خودرو
تخفیفات بیمه که توسط شرکت‌ها، تحت عنوان یک امتیاز به بیمه‌گذاران تعلق می‌گیرد؛ شامل دو دسته اصلی و فرعی می‌شود:
تخفیفات اصلی بیمه بدنه شامل موارد زیر می‌شود:
- تخفیف خودرو صفر کیلومتر: این تخفیف شامل کاهش قیمت ۲۰ تا ۳۰ درصدی برای خودرو‌های صفر کیلومتر می‌شود.
- تخفیف نقدی: این تخفیف به افرادی تعلق می‌گیرد که مبلغ حق بیمه ماشین خود را به صورت نقد پرداخت می‌کنند و به میزان ۱۰ درصد (تمامی شرکت‌ها) است.
- تخفیف عدم خسارت: تخفیف مذکور متناسب با تعداد سال‌هایی که از بیمه بدنه خودرو استفاده نشده است، به بیمه‌گذار تعلق می‌گیرد.
لازم به ذکر است که برخی از شرکت‌ها نهایتا تا ۴ سال به مشتریان خود، تخفیف بابت عدم خسارت می‌دهند. به عبارتی در سال پنجم، تخفیف عدم خسارت برای بیمه‌گذار توسط این شرکت‌ها صفر می‌شود.
تخفیفات فرعی بیمه بدنه خودرو که درصد آن برای هر شرکت بیمه متفاوت است، شامل موارد زیر می‌شود:
- تخفیف گروهی
- تخفیف ارزش خودرو
- تخفیف مختص برخی از مشاغل
- تخفیف خودرو‌های وارداتی
- طرحهای تشویقی به مناسبت اعیاد و …
بییمه شخص ثالث
افرادی که در یک جامعه زندگی می‌کنند باید تابع قوانین و نظامات آن جامعه باشند و به همین دلیل‌چنانچه شخصی چه از روی عمد و چه به علت بی‌احتیاطی و غفلت مرتکب عملی خلاف قانون ومقررات شود، مسئول بوده و باید به مجازات متناسب با آن بی‌احتیاطی برسد و زیان وارد اعم از مالی ویا جانی را جبران کند. مسئولیت مدنی زمانی جنبه عملی به خود می‌گیرد که شخص مقصر حادثه مجبورشود زیان وارد به شخص ثالث را جبران کند. تفاوت مسئولیت مدنی با مسئولیت جزایی در این است که‌مسئولیت جزایی قابل بیمه کردن نیست و مغایر قوانین و عرف جوامع انسانی تلقی می‌شود.
بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در ایران در بیست و نهم دیماه ۱۳۴۷ به تصویب رسید تا مسئولیت مدنی بیمه‌گذار در مقابل اشخاص ثالث در نتیجه حوادث ایجاد شده از وسیله نقلیه‌مورد استفاده خود را بیمه کند. بیمه مسئولیت مدنی در ایران به دو بخش عمده تقسیم می‌شود که‌عبارتند از:
بیمه اختیاری
بیمه اختیاری (که شامل بیمه‌نامه‌های دیه، بیمه مازاد ثالث و بیمه کارت سبز است که این سه نوع‌اخیر سال‌ها بعد از تصویب قانون بیمه شخص ثالث توسط شرکتهای بیمه طرح‌ریزی و ابداع شده است). باتوجه به این که این بیمه‌نامه خسارات مالی و جانی وارد به اشخاص ثالث را جبران می‌کند، براساس‌شرایط بیمه‌نامه افراد زیر در قبال بیمه‌گذار شخص ثالث شناخته نمی‌شوند
- الف. بیمه‌گذار و کلیه افرادی که مسئولیت آن‌ها مسئولیت بیمه‌گذار تلقی‌می‌شود
- ب. کارکنان بیمه‌گذار مسئول حادثه که در حین کار و انجام وظیفه باعث بروز حادثه شده باشند
- پ. همسر، پدر، مادر، اولاد و اجداد تحت تکفل بیمه‌گذار
- ت. راننده‌ای که حادثه منحصراً در نتیجه خطای او ایجاد شده باشد
بیمه‌گر، مسئولیت مدنی بیمه‌گذار در قبال اشخاص ثالث را در مورد خسارتهای مالی تا مبلغ ۲۵۰۰۰ ریال و خسارتهای جانی حداکثر تا مبلغ ۲۰۰،۰۰۰ ریال بیمه کرده است که در صورت بروز حادثه آن راپرداخت خواهد کرد
خطرهای خارج از تعهد بیمه‌گر
- خسارتهای زیر از شمول تعهدات بیمه‌گر خارج است:
- خسارات ناشی از جنگ، جنگ داخلی، شورش، آشوب، بلوا، انقلاب
- خسارات ناشی از خطرات طبیعی از قبیل سیل، زلزله، صاعقه و طوفان
- خسارات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از اشعه یون‌زا و رادیواکتیویت
- خسارات وارد به محمولات وسایل نقلیه مورد بیمه
- خسارات ناشی از محکومیت جزایی و پرداخت جرایم
- خسارات وارد ناشی از عمل متصرفین غیرقانونی وسایل نقلیه یا رانندگان فاقد گواهینامه
- خسارات‌واردبه‌بیمه‌گذاروکالا، اموال، ساختمانهاو وسایل‌نقلیه‌تحت‌مالکیت و یا تصرف بیمه‌گذار
بیمه حوادث رانندگی
اصولا هرتصادم باعث‌بروز دونوع خسارت می‌شود؛ نخست خساراتی‌است که به‌اشخاص ثالث واردمی‌آید که لزوماً و برحسب قانون، مقصر حادثه ملزم به جبران آن و دیگر خساراتی است که به وسیله‌نقلیه مقصر حادثه، راننده و سرنشینان آن وارد می‌آید. خسارات دسته اول را می‌توان از محل بیمه‌نامه‌شخص ثالث و یا مازاد ثالث جبران کرد و خسارات دسته دوم خود شامل دو قسمت است که خسارات‌مالی و خسارات جرح و فوت از این دسته‌اند. بخش نخست خسارات دسته دوم را می‌توان از محل‌بیمه‌نامه بدنه اتومبیل جبران کرد و بخش دوم آن یا باید از طریق بیمه‌نامه حوادث راننده جبران شود ویا بیمه‌نامه دیه این گونه خسارات جرح و فوت را جبران کند. دراین حالت چنانچه شرکت بیمه‌سرنشینان اتومبیل را بیمه کرده باشد، در صورت بروز خسارات جرح و فوت، آن را جبران خواهد کرد.
۱ – خطرهای مورد تعهد بیمه‌گر
براساس شرایط بیمه‌نامه حوادث راننده، چنانچه وسیله نقلیه مورد بیمه به علت آتش‌سوزی، انفجار، واژگون شدن، منحرف شدن و یا سقوط باعث بروز هرگونه خسارت جرح و فوت سرنشینان‌اتومبیل شود، بیمه‌گر متعهد است خسارات وارد را براساس شرایط بیمه‌نامه پرداخت کند. لازم به ذکراست که تعهد بیمه‌گر در مورد بیمه‌نامه حوادث راننده محدود به ظرفیت مجاز اتومبیل مورد بیمه‌است. در واقع بیمه سرنشین نوعی بیمه‌نامه حادثه است که در آن خطرات مورد بیمه، محدود به‌مواردی است که در بیمه‌نامه از آن‌ها به عنوان حوادث مشمول بیمه نام برده شده است
۲- خطرهای خارج از تعهد بیمه‌گر
- سرنشینان وسیله نقلیه مورد بیمه در مقابل حوادث مذکور در بند تحت پوشش بیمه‌ای قراردارند و تابع شرایط عمومی بیمه‌نامه حوادث راننده می‌باشند؛ اما در صورتی که بروز و منشأ حادثه‌یکی از خطرات مذکور در ذیل باشد، بیمه‌گر تعهدی در جبران خسارت ندارد.
- خسارات ناشی از خطرات‌طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان، صاعقه و آتشفشان که انسان در ظهور وبروز آن‌ها دست نداشته و بروز آن خارج از اراده بشر است.
- خسارات ناشی از جنگ، شورش، آشوب، بلوا، اعتصاب و … که معروف به خطرات اجتماعی‌است قابل جبران نیست مگر این که شرط خلاف دیگری بین طرفین قرارداد توافق شده باشد.
- خسارات ناشی از کاربرد وسیله نقلیه در مسابقات شرطبندی و آزمایشهای رانندگی.
- خسارات ناشی از تشعشعات رادیواکتیویته و اشعه یون‌زا.
- خسارات وارد به سرنشینان اتومبیل چنانچه در زمان سوختگیری آن ایجاد شده باشد.
- اصولا خسارات وارد در صورتی قابل جبران است که راننده دارای گواهینامه مجاز رانندگی باشد. درصورتی که حادثه منجر به نقص عضو و ازکارافتادگی سرنشینان اتومبیل شود، غرامت براساس جدول‌نقص عضو و ازکارافتادگی پرداخت و تسویه خواهد شد.
پوشش مازاد برای خسارتهای مالی
طبق ماده ۸ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب سال ۱۳۹۵، حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت بدنی معادل حداقل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام با رعایت تبصره ماده (۹) این قانون است و در هر حال بیمه‌گذار موظف به أخذ الحاقیه نمی‌باشد؛ بنابراین تهیه پوشش مازاد جانی (بدنی) موضوعیت ندارد.
حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت مالی معادل دو و نیم درصد (۵/۲%) تعهدات بدنی است. بیمه‌گذار می‌تواند برای جبران خسارتهای مالی بیش از حداقل مزبور، در زمان صدور بیمه‌نامه یا پس از آن، بیمه تکمیلی تحصیل کند.
تبصره: در صورتی که بیمه‌گذار در خصوص خسارتهای مالی تقاضای پوشش بیمه‌ای بیش از سقف مندرج در این ماده را داشته باشد بیمه‌گر مکلف به انعقاد قرارداد بیمه تکمیلی با بیمه‌گذار می‌باشد. حق بیمه در این مورد در چهارچوب ضوابط کلی که توسط بیمه مرکزی اعلام می‌شود، توسط بیمه‌گر تعیین می‌گردد.
